Ngày nay, cây cảnh đang được rất nhiều người săn đón bởi ngoài tác dụng trang trí nó còn mang nhiều ý nghĩa đặc biệt. Với nhiều hình dáng và thế đứng khác nhau được tạo ra từ bàn tay của các nghệ nhân, mỗi cây bonsai sẽ cho ra một tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp.
I. Khái niệm về cây bonsai
Cây bonsai là cây được trồng trong chậu, khay, được cắt tỉa, tạo dáng theo một phương pháp đặc biệt, mang đầy đủ các yếu tố thẩm mỹ và ấn tượng tự nhiên sẵn có.
Nói cách khác, cây cảnh là những cây, nhóm cây trong tự nhiên tuy đã giảm bớt nhưng vẫn mang nét xưa, nhuộm một màu cổ kính, được trồng trong chậu, khay, trên đá. với một ngành công nghiệp riêng biệt.
II. Những loại cây có thể làm bonsai được nhiều người lựa chọn
1. Cây bonsai
Trong phong thủy, cây si được xếp vào tứ linh “Đa – Sung – Sành – Si”. Nó được coi là loại cây mang lại may mắn, tài lộc và sinh khí tốt cho ngôi nhà của gia chủ. Có lẽ vì vậy mà cây si bonsai rất được ưa chuộng trong nhà.
Bàn sirop có thiết kế độc đáo, điểm nhấn là phần bóng đèn phồng. Vì vậy, ngoài trồng đất, các nghệ nhân còn chuyển cây sang phương pháp thủy canh để bộ rễ của cây nổi rõ hơn.
2. Cây cảnh đa bonsai
Cây đa đã trở nên quá phổ biến bởi nó gắn bó với làng quê Việt Nam, gắn liền với hình ảnh quê hương: Bến nước, con đò; xuất hiện trong các câu thơ, câu đối, tục ngữ, tranh ảnh,… Trong phong thủy, cây đa mang ý nghĩa trường tồn và sức sống bền lâu, các gia đình ở quê thường không thể thiếu cây đa. cây cảnh trong bộ sưu tập cá nhân.
Bạn có thể bắt gặp những cây đa cổ thụ ở nhiều nơi, bộ rễ của cây đa rất hùng vĩ nên đối với kỹ thuật bonsai thì việc vun gốc rất có lợi.
Cây đa tự nhiên lá rất lớn nên nếu sử dụng cây đa bonsai làm cây cảnh thì kỹ thuật làm cây đa nhỏ là rất cần thiết. Có sức chịu đựng dẻo dai, khi cây đa già, lá có thể ngắt bỏ cuống và ngừng tưới, chờ ra lá vì thiếu nước.
Cây đa nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ của môi trường nên khi trời lạnh cần đặt ở những nơi ấm áp hoặc trong nhà kính.
3. Cây mai
Cây mai là loài cây thân gỗ, cành dài, mảnh, dễ uốn để làm cây cảnh. Hoa mai trắng nhỏ, dạng tán, cành hướng xuống dưới (hướng xuống đất) hay còn gọi là hoa loa kèn (hướng xuống nước).
Lá của hoa mai có hình bầu dục đến hình ngọn giáo, nhọn ở đầu và nhọn ở gốc, cuống ngắn hoặc gần như không có, kích thước của lá tùy thuộc vào điều kiện môi trường sống và giống cây trồng.
Cây cảnh thường được dùng để trang trí ngoài trời sân vườn, quán cà phê, nhà hàng, khách sạn, công ty,… Với dáng vẻ cao ráo của loại cây cảnh này, bạn cũng có thể bày ở cửa ra vào. , Hai bên cửa,…
4. Cây ngũ cốc
Cây ngũ gia bì được coi là loại cây cảnh đẹp thuộc hàng thượng phẩm và là một vị thuốc quý trong dòng nhân sâm. Cây có lá màu xanh tươi, hình thuôn dài mềm mại, mọc xen kẽ theo hình trứng lộn ngược, mỗi nhánh có khoảng 6 đến 8 lá giống hình chân chim.
Cây ngũ gia bì có hoa thành từng chùm, hoa nhỏ màu trắng. Quả hình cầu, khi chín mọng nước, màu tím sẫm.
Cây ngũ gia bì có ý nghĩa rất lớn về mặt phong thủy và mang lại nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người nên được người chơi cây cảnh và nghệ nhân ưa chuộng.
Trong phong thủy, cây cảnh được coi là loại cây có khả năng tạo ra nguồn năng lượng tích cực giúp gắn kết các thành viên trong gia đình. Không chỉ vậy, nó còn giúp cho sự nghiệp của gia chủ phát triển mạnh mẽ, tài lộc ổn định, tiền bạc rủng rỉnh.
5. Cây nhất chi mai
Khác với những loài cây hoa thông thường, hầu hết hoa mai đều mang vẻ đẹp dịu dàng và phong trần. Là cây thân gỗ, gốc cây mọc xù xì, già cỗi, cứng.
Theo thời gian, các nghệ nhân đã biết tận dụng vẻ đẹp tự nhiên của Chi Mai để trở thành nghệ thuật chơi cây cảnh. Cây được coi là biểu tượng của người đàn ông thủy chung, hiền lành, đôn hậu, thủy chung.
6. Cây linh sam
Cây linh sam hay còn gọi là cây linh sam núi là loại cây mọc nhiều trên núi, ưa ẩm ướt hoặc sống ở các bờ hồ, thác nước. Cây có thể sống trong nắng và bóng râm và có thân khỏe với hoa màu tím nổi bật.
Cây linh sam mang dáng dấp của sự bất khả xâm phạm, bất khả xâm phạm, được trồng trong nhà với ý nghĩa có thể xua đuổi tà ma, mang lại tài lộc, thịnh vượng cho gia chủ. Cây linh sam được nhiều người săn lùng vì kiểu dáng và vẻ đẹp của nó. Một số nghệ nhân đã đẽo gọt, nhào nặn để tạo ra những tác phẩm độc đáo thu hút nhiều người chơi cây cảnh.
Cây linh sam là một loại cây cứng cáp, có nhiều thớ, càng già càng chắc và đẹp. Lá linh sam có nhiều kích cỡ nhưng nhìn chung nhỏ, thuôn dài, với tròng xanh bóng. Cây linh sam nở nhiều hoa, nhỏ, màu tím hoặc trắng, trong đó màu tím là phổ biến nhất.
Chậu cây cảnh linh sam có thể trang trí cả ngoại thất và nội thất vì kích thước nhỏ gọn, dễ di chuyển, dễ chăm sóc. Ngoài ra, cây linh sam còn được dùng trồng trong sân vườn, tạo cảnh quan cho công viên hoặc trồng trong chậu, trang trí sân vườn, nhà hàng, biệt thự,… cây tuy nhỏ nhưng tạo dáng. đẹp tô điểm cho cảnh quan.
7. Cây phong lá đỏ
Cây phong lá đỏ cam rực rỡ với những chiếc lá trước khi rụng lá mang đến cho không gian sống và nơi làm việc của bạn chút ấm áp và dịu dàng của mùa thu. Cây rất thích hợp để trang trí trên bàn làm việc, trên kệ tủ. Màu cam, đỏ tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc nên rất được ưa chuộng.
Cây phong lá đỏ phát triển mạnh trong điều kiện đất thoát nước tốt, nếu là cây cảnh thì phải tưới nước hàng ngày và để dưới bóng râm, đón ánh nắng gián tiếp, không nên đặt cây dưới ánh nắng trực tiếp. Để lâu có thể làm cháy lá, hỏng lá.
Để tăng độ lộng lẫy cho cây, giúp cây ra lá nhỏ hơn, có thể tỉa chồi, tỉa lá quanh năm nhưng phải có kỹ thuật nhất định và cách chăm sóc để cây có thân, cành, lá đẹp. Nó rất phổ biến với các nghệ nhân và những người yêu thích cây cảnh. Thay chậu 2-3 năm một lần vì rễ phát triển nhanh.
Vào mùa xuân, cây có thể bị rệp và nhện xâm nhập, bạn có thể sử dụng bình xịt hoặc đơn giản là loại bỏ rệp thủ công.
8. Hoa giấy
Hoa giấy là loại cây cảnh vốn dĩ rất quen thuộc với người dân Việt Nam. Nhưng nay nó đã được “lột xác” và mang một diện mạo mới thực sự độc đáo, đó là hoa giấy tạo hình bonsai với nhiều kích cỡ. Tuy nhiên, hoa giấy để bàn và cây cảnh tầng là phổ biến hơn cả.
9. Đỗ quyên
Đỗ quyên thường được tạo dáng bonsai cho hoa đẹp và màu sắc ưa nhìn. Đỗ quyên còn được trồng trong chậu làm nội thất bàn làm việc, cửa ra vào hoặc những nơi có tầm nhìn hoặc sân vườn cảnh.
Hoa đỗ quyên có dạng hình ống, hình phễu hoặc hình chuông và thường có mùi thơm. Cánh hoa đơn hoặc kép, có màu sắc đa dạng như đỏ, trắng, hồng, tím,… Hoa đỗ quyên mọc cách nhau, nhỏ, thường hẹp và nhọn ở đầu lá.
Cây có bộ rễ rất khỏe nên rất sợ khô hạn, không chịu được ngập úng lâu ngày. Nếu bị khô hạn hoặc ngập úng quá lâu cây sẽ lùn và kém phát triển, vàng lá, hoa. Vì vậy cần căn cứ vào điều kiện thời tiết để có cách chăm sóc tưới nước phù hợp.
10. Cây mai vàng
Ngoài những cây mai vàng lớn để trang trí trong sân vườn, ngày nay mai vàng còn được tạo ra nhiều loại cây cảnh mini để phục vụ người tiêu dùng.
Cây mai rất dễ chăm sóc, chỉ cần cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng và thoát nước tốt cho cây. Ngoài tác dụng trang trí, màu vàng tươi của hoa mai còn thể hiện sự phú quý, giàu sang của gia chủ.
11. Hoa sứ
Vì có thể nở những bông hoa lớn nhiều màu sắc như hồng, trắng, đỏ vào ban đêm nên hoa sứ luôn là một ý tưởng tuyệt vời cho kỹ thuật bonsai, người ta thường trồng làm cảnh. trên ban công thay vì trồng trong vườn.
Hoa sứ rất dễ trồng vì không kén đất, không cần tưới nhiều nước. Khi nở một bông hoa có thể nở ít nhất 5 cánh, nhờ nhân giống mà có thể nở tới 6-7 cánh, hoa nở nhiều trong năm và rụng nhiều lá.
Ngoài hoa, rễ là bộ phận đẹp thứ hai của thân, cao, to, sau 1-2 năm có thể uốn củ. Hầu hết mọi người đều rất chuộng hoa sứ nở vào dịp Tết, chưa kể đến Tết cũng có bán hoa sứ, thường cắt cành vào tháng 7 âm lịch, hoa sứ sẽ nở vào dịp Tết.
12. Lăng mộ
Không phải tự nhiên mà cây cảnh lộc bình lại được nhiều người lựa chọn để trồng làm cảnh trước nhà hay trang trí phòng khách xanh tươi đến vậy. Nguồn năng lượng xanh từ cây cỏ ba lá rất dồi dào, mang đến bầu không khí trong lành, mát mẻ cho mọi người.
Không chỉ vậy, loài cây này còn mang ý nghĩa phong thủy đặc biệt, giúp ngăn khí xấu, giữ của cải cho gia chủ nên ngày càng được nhiều người ưa chuộng.
13. Cây bông đỏ
Ngày nay, cây trang đỏ hay còn gọi là mẫu đơn được nhiều người chọn làm cây trang trí trong nhà vì hoa to, đẹp, có thể nở quanh năm và được dùng làm thuốc chữa bệnh.
Cây bông vải đỏ là loại cây ưa khô, đất xấu, chịu được ánh sáng và bóng râm, nếu trồng trong bóng râm cây sẽ ra hoa ít.
14. Cây lộc vừng bonsai
Theo phong thủy, lộc vừng là loài cây mang lại may mắn về tài lộc, vì vậy loại cây này rất được ưa chuộng để làm cây phong thủy trong nhà, quà biếu, tặng.
Mè sẽ ra hoa đúng mùa nếu có đất tốt, khi ra hoa càng hấp dẫn và tăng tính thẩm mỹ cho nơi trưng bày. Nhân giống cây lộc vừng rất dễ dàng bằng cả hai phương pháp nhân giống: giâm cành, chiết cành và gieo quả chín. Khi chăm sóc tránh tưới quá nhiều sẽ gây úng rễ và chết cây.
15. Cây quất bonsai
Ngoài những cây quất trang trí thông thường ngày Tết, ngày nay, những cây quất bonsai với kích thước chỉ khoảng 40cm được nhiều người ưa chuộng.
Quất trồng trong chậu thông thường sẽ phải tưới 1 lần / ngày hoặc có khi đến 3 lần / ngày đối với cây trồng ngoài trời.
Đây là cây cảnh dành cho những người am hiểu nghệ thuật cây cảnh vì nó rất khó tạo dáng, cây phải được tạo dáng sao cho đẹp mắt mới thu hút được tính thẩm mỹ của người nhìn.
16. Cây nguyệt quế
Nguyệt quế là loại cây thân gỗ nhẵn. Nó thích hợp sống ở các nước nhiệt đới gió mùa Châu Á, trong đó có Việt Nam. Lá mọc so le, hoa thơm với 5 lá đài màu xanh và 5 cánh hoa màu trắng.
Cây có nhu cầu về nước và độ ẩm rất cao nên cần tưới nhiều nước. Tạo bonsai cho cây nguyệt quế việc cắt tỉa là quan trọng, ít nhất mỗi tháng một lần. Đặc biệt khi trồng cây nguyệt quế Rất hay xuất hiện sâu, mọt phá hoại lá nên cần chú ý chăm sóc, quan sát cây thường xuyên để phát hiện và xử lý sớm.
II. Kỹ thuật trồng cây cảnh và cách chăm sóc chúng
1. Kỹ thuật làm cây bonsai
- Dụng cụ uốn cành và cây cơ bản
- Kéo cắt tỉa
- Dây điện uốn: Người ta thường dùng dây đồng hoặc dây kẽm vì rẻ và dễ mua ở các cửa hàng cây cảnh. Bạn không nên dùng dây sắt vì chúng dễ bị rỉ sét khi gặp nhựa cây có thể làm chết cây.
- Đến lúc uốn cây
Thông thường, vào cuối mùa hè hoặc cuối tháng 7 là thời điểm rất thích hợp để uốn cành. Vì đây là thời điểm cây phát triển mạnh, thường cho các chồi mới. Không uốn cây khi lá còn non hoặc thân chưa kịp lấy nhựa.
- Cách tạo dáng cây
Đầu tiên, chúng ta cần xác định hình dạng để tạo cây. Có 4 hình cơ bản để tạo cây như: hình chỉnh hình, hình cạnh huyền, hình nghiêng, hình ngang.
Với bộ rễ, có người muốn bộ rễ vươn cao để tăng độ già thì khi chuyển sang chậu mới ta dùng dây cố định cây trên mặt chậu rồi tiến hành uốn cành, chiết cành.
Ta cắt bỏ phần rễ chính trồi lên khỏi mặt đất, cắt bỏ những cây con không cần thiết để tập trung nuôi dưỡng rễ chính. Dùng kẽm vùi một đầu vào gốc và uốn cho rễ lan ra xung quanh, sau đó phủ đất lên trên.
Sau đó uốn cong thân cây trước rồi đến cành chính, tiếp theo là uốn quanh thân cây từ gốc đến ngọn cây. Uốn cành lớn trước rồi đến cành nhỏ sau.
Để tạo dáng cho cây bonsai, bạn quấn dây theo hình dáng đã định sẵn, cắm một đầu dây vào bản để tạo điểm cố định và không nên quấn quá chặt hoặc quá lỏng.
Mỗi loại, mỗi cành có độ mềm dẻo khác nhau, riêng với những cành bạn định uốn hướng lên thì phải hết sức cẩn thận, hàng ngày chỉ nên uốn ở một mức độ nhất định để cây quen dần. Nếu muốn quấn thêm vài vòng cho chắc chắn, bạn nên quấn cuộn dây trước, không nên quấn chồng lên nhau.
Chúng ta sẽ bắt đầu rút dây từ ngọn trở lại gốc. Bỏ dây khi dây đã ăn hơn 1/3 đường kính vào vỏ cây. Đây là thời điểm thích hợp nhất vì cành đã tương đối định hình. Việc tháo dây ra quá muộn sẽ để lại ấn tượng sâu sắc khó sửa chữa.
Để duy trì và tạo dáng cho cây sau khi uốn ta phải thường xuyên cắt tỉa ngọn và rìa, nhất là mùa sinh trưởng của cây để các bộ phận bên trong phát triển tốt hơn.
2. Cách chăm sóc
Việc bố trí cây cảnh trong nhà là mang lại sức sống cho không gian. Tuy nhiên, cần có một vài yếu tố để đảm bảo cây cảnh phát triển tốt trong nhà.
- Ánh sáng
Nên đặt cây ở nơi có nhiều ánh sáng như cửa sổ, ban công,… nhưng tránh ánh nắng gay gắt của mặt trời, nhất là từ 11h30 – 14h30. Có thể phun sương cho lá để cây luôn xanh tốt nhưng không được ngâm để tránh thối rễ.
- Thay chậu
Khoảng 2 năm / lần bạn nên thay chậu để tạo đất mới và cung cấp chất dinh dưỡng cho cây. Mỗi khi thay chậu, bạn nên tỉa bớt rễ để cây được thông thoáng và thoát nước. Thời gian tốt nhất để thay chậu là vào mùa xuân hoặc mùa thu.
- Tỉa
Thường xuyên cắt tỉa, uốn nắn để cây giữ được dáng và ý muốn. Mùa xuân là thời điểm tốt nhất để cắt tỉa vì đây cũng là thời điểm cây bắt đầu phát triển mạnh.
- Diệt trừ sâu bệnh
Cần thường xuyên quan sát để phát hiện những dấu hiệu lạ xuất hiện trên các bộ phận của cây. Vì trong môi trường ẩm ướt, sâu bệnh rất dễ phát triển và gây hại cho cây.
- Bón phân cho cây
Thường xuyên quan sát tình trạng của lá sẽ cho bạn biết tình trạng dinh dưỡng trong đất. Lá úa vàng, kém xanh do thiếu sắt. Nếu có nhiều đốm vàng, cam hoặc nâu, có quá nhiều kali trong đất. Căn cứ vào đặc điểm trên để kịp thời điều chỉnh lượng phân bón hợp lý.
- Vệ sinh nhà máy
Ít người trồng cây cảnh trong nhà quan tâm đến vấn đề vệ sinh cây trồng. Nhưng ngoài mục đích thẩm mỹ, vệ sinh cây còn giúp cây chống nấm mốc, rêu, bám bụi trên lá. Với một chiếc khăn sạch hoặc một chiếc bàn chải nhỏ, bạn có thể làm sạch lá của cây.
